27 februari, 2024 | Hugo
Voor onze eerste blog nemen we je graag mee naar het Mangochi District in Malawi, waar Arne Beguin als Arts Internationale Gezondheidszorg en Tropengeneeskunde (vanaf nu: AIGT) werkzaam is. Malawi is een dichtbevolkt land in het zuiden van Afrika met een bevolking van 21 miljoen mensen die wonen in een gebied dat ongeveer drie keer zo groot is als Nederland [5]. De bevolking van Malawi ondervindt de gevolgen van ontbossing en klimaatverandering uit de eerste hand. De afgelopen jaren is er een toename geweest van cyclonen en natuurrampen. Als gevolg van de laatste cycloon verloren meer dan 500 mensen hun leven en nog meer mensen verloren hun huizen en boerderijen. Bovendien werden gezondheidsfaciliteiten en wegen naar gezondheidsfaciliteiten beschadigd, wat resulteerde in een verminderde kwaliteit en toegankelijkheid van de gezondheidszorg. Bovendien werden velden vernietigd en spoelde kunstmest weg, wat bijdroeg aan voedselschaarste en ondervoeding [6]. Malawi heeft een vruchtbaarheidscijfer van 3,9 geboorten per vrouw, wat bijdraagt aan een snelle bevolkingsgroei en extra druk legt op natuurlijke hulpbronnen [7].
Mangochi is een van de 28 districten in Malawi met een bevolking van 1,3 miljoen inwoners. De meeste mensen in Mangochi zijn afhankelijk van landbouw en visserij en worden dus zwaar getroffen door de gevolgen van klimaatverandering. Als reactie hierop zijn er lokale initiatieven gestart om de gevolgen aan te pakken en de veerkracht van de bevolking te vergroten.
Ten eerste is samengewerkt met de medische onderwijssector, waar met succes gepleit werd voor het toevoegen van planetary health aan het medische curriculum voor artsen in opleiding in Malawi. Met gebruikmaking van een lesplan aangenomen van Blom et al. [8] wordt bewustwording van vraagstukken op het gebied van de gezondheid van de planeet vergroot onder toekomstige artsen. Ook worden klimaatkwesties besproken tijdens lesmomenten in het ziekenhuis voor alle ziekenhuismedewerkers buiten het officiële curriculum om.
Een ander initiatief is de ontwikkeling van de agroforestry-kwekerijen gezamenlijk met jeugdgroepen en de lokale bosbouwsector. Deze kwekerijen produceren zaailingen met als doel verloren bosgebieden te vervangen. Bossen verminderen het risico van modderstromen, waardoor het risico op verlies van toegankelijkheid tot gezondheidszorg wordt verminderd. Voor betere duurzaamheid en kostenefficiëntie wordt de arbeid geleverd door de jeugd in de community zelf. Kritische materialen voor het starten van agroforestry-kwekerijen werden geleverd door externe partijen. Van elke kwekerij wordt verwacht dat deze jaarlijks 3000 boomzaailingen produceert met een financiële investering van ongeveer 100 euro per locatie. De sleutel tot succes is lokale bewustwording en gemeenschappelijk eigendom. Hierdoor is er een betere selectie van gebieden waar de prioriteiten liggen voor herbebossing en zorgt dit voor betere bescherming van deze kwekerijen.
Naast nieuwe agroforestry-kwekerijen werden ook andere initiatieven gestart om de zaailingen te beschermen, waaronder het creëren van barrières om te voorkomen dat het vee te veel vegetatie zou opeten, het creëren van brandgangen (een opening in de vegetatie om bosbranden te vertragen of stoppen [9]) en het starten van patrouille activiteiten om houthakkers van buiten de dorpen op te sporen en tegen te houden.
Om het kappen van bomen voor de productie van brandhout en houtskool te verminderen werd samengewerkt met de landbouwsector. Dit met als doel om alternatieve lokale kookmethoden te onderzoeken. Hieruit bleek het positieve effect van de ‘Changu changu-stoven'[10]: U-vormige fornuizen, gemaakt van 21 lokale bakstenen en modder, kunnen het verbruik van brandhout op dorpsniveau met zestig procent verminderen. Deze ovens werden geïntroduceerd in meerdere gemeenschappen. Hier werden ze lokaal gebouwd voor elk huishouden en onderhouden door jongeren. De materiaalkosten voor één fornuis zijn beperkt tot 50 eurocent. De grootste uitdaging was de weerstand tegen verandering van kookmethoden. Het bleek essentieel om de leiders van de gemeenschap te betrekken en samen te werken om dit te kunnen bewerkstelligen.
Als alternatief voor houtskool werd de productie van milieuvriendelijke houtskoolbriketten gestart, om te concurreren met traditioneel geproduceerde houtskool gemaakt van bomen uit het bos. Uit de verschillende methoden om milieuvriendelijke briketten te produceren werd voor de setting in Mangochi gekozen voor maïsstengels [11], aangezien maïs relatief veel beschikbaar is in Malawi. Terwijl de maïskolven al als brandhout worden gebruikt, worden de stengels normaal gesproken op de velden verbrand. Stengels hebben een zeer lage stikstofconcentratie, waardoor ze inefficiënt zijn voor compost en de oogst zal afnemen als oude stengels op het veld achterblijven. Gedeeltelijke verbranding van deze stengels in oude olievaten maakt ze geschikt als hoofdbestanddeel van houtskoolbriketten. Een bijkomend voordeel van de productie van deze houtskoolbriketten is het potentieel genereren van inkomen voor de gemeenschap, aangezien de briketten in de stad kunnen worden verkocht. Zowel de vuurvriendelijke fornuizen als de milieuvriendelijke houtskoolbriketten kunnen zodoende de milieubelasting van kookvuren verlagen en de noodzaak van houtkap verminderen. Dit zorgt op zijn beurt weer voor een minder risico op de gevolgen van ontbossing, zoals modderstromen, en draagt bij aan het creëren van werk en inkomen voor meerdere mensen in de gemeenschap.
Ten slotte werd met de landbouwsector en de bosbouwsector een initiatief gelanceerd om het gebruik van lokaal gemaakte compost te bevorderen. Dit als doel om voedselonzekerheid en ondervoeding als gevolg van slechte oogsten aan te pakken. In Malawi wordt kunstmatig kunstmest gesubsidieerd en verdeeld onder geselecteerde bevolkingsgroepen door de overheid. De timing van de verdeling en de hoeveelheid verdeelde kunstmest varieert echter van jaar tot jaar. Dit leidt vaak tot een suboptimale oogst, resulterend in voedselonzekerheid en een toename van ondervoeding. En terwijl kunstmest op de lange termijn de bodemkwaliteit aantast, verbetert compost juist de bodemkwaliteit. Hierbij voorkomt het bodemerosie en conserveert het water, waardoor het land veerkrachtiger wordt. En een veerkrachtig land zorgt voor een veerkrachtige gemeenschap.
Bij al deze activiteiten werd de onderwijssector ook betrokken: studenten kregen les over de noodzaak van bosbescherming met brandgangen, controle van het vee, alternatieve kookmethoden, milieuvriendelijke houtskool en het proces van het produceren van compost. Ook assisteerden studenten en jeugdgroepen bij het planten en aanleggen van brandgangen.
Deze initiatieven uit Malawi tonen mooie mogelijkheden in het verbeteren van de gezondheidszorg en de gezondheid van de planeet. Door middel van onderwijs, bewustwording en goede samenwerking met andere sectoren kunnen initiatieven als herbebossing, alternatieve kookmaterialen en natuurlijk compost allemaal oplossingen worden voor de problemen op het gebied van planetary health.
Update januari 2024: In januari 2024 zijn er weer 8000 bomen gepland en 2 km brandgangen gemaakt om bos te beschermen.
Met extra funding kan het initiatief van milieuvriendelijke houtskoolproductie gemaakt van maisplanten een flinke boost krijgen. Wil je hier een steentje aan bijdragen en dit project ondersteunen? Dit kan via trees4mangochi. Alvast bedankt namens de lokale gemeenschap!